Slijmvliezen

Slijmvliezen: barrière tegen externe invloeden

Om ons te beschermen tegen invloeden van buitenaf hebben wij een barrièresysteem. Dit omvat onder meer de slijmvliezen maar ook de huid, het maagzuur en de darmen. Samen vormen zij de 'eerste lijn verdediging'van ons lichaam.

Slijmvliezen zitten in de longen, keel, oor, ogen, blaas en de vagina.

Barrières zijn ervoor om te zorgen dat indringers minder kans hebben om het lichaam binnen te dringen.

Het slijmvlies, ook wel mucosa genoemd bestaat uit een epitheellaag die aan de vaatholte (lumen) grenst.

Epitheelweefsels scheiden defensieve verbindingen uit. Dit gebeurt als er sprake is van het binnen dringen van lichaamsvreemde cellen, zoals bacteriën en virussen, maar gebeurt ook als er geen aanval plaatsvindt.

Slijmlaag (glycocalyx)

De eerste barrière die de ziekteverwekker tegen komt is een vochtige slijmlaag (glycocalyx) die het slijmvliesoppervlak bedekt en de epitheelcellen beschermt.

Deze slijmlaag vormt een relatief ondoordringbare laag, die fungeert als fysieke barrière en val voor ziekteverwekkers maar ook als smeermiddel.

Deze vochtige slijmlaag wordt glycocalyx genoemd en wordt gevormd door onder meer glycoproteïnen. Essentiële suikers zijn nodig voor de aanmaak van glycoproteïnen.

Gobletcellen zijn verantwoordelijk voor de productie van slijm. Gobletcellen worden daartoe aangezet door cytokinen. Cytokinen zijn signaalstoffen van het immuunssyteem.

Secretoir immunoglobuline A (sIgA) is een antilichaam die zich voornamelijk bevindt in de slijmvliezen. Het voorkomt dat virussen en bacteriën zich op het slijmvlies nestelen en het stimuleert de groei van goede bacteriën.

Slijmvliezen in verbinding met elkaar

Alle slijmvliezen in ons lichaam staan in verbinding met elkaar en wisselen informatie uit. Dit gebeurt door middel van kleine concentraties lymfeweefsel in de slijmvliezen. Dit is onderdeel van het immuunsysteem en wordt ook wel Common Mucosal Immuunsystem oftewel het CMIS genoemd.

Het slijmvlies van het spijsverteringsstelsel is onderdeel van het MALT (mucosa-associated lymphoid tissue). Het MALT is weer onder te verdelen in GALT (darmen), BALT (bronchiën, luchtwegen) en NALT (voor neusslijmvlies en de bovenste luchtwegen).

De slijmvliezen zijn onderdeel van het aangeboren immuunsysteem. Het aangeboren immuunsysteem kan direct reageren, in tegenstelling tot het verworven immuunsysteem. Deze wordt langzamer actief maar gaat tevens heel selectief te werk. Het aangeboren immuunsysteem reageert op alles wat lichaamsvreemd is, het werkt snel maar niet erg selectief.

Geschreven door: Liesbeth Thoen
Beoordeeld en bewerkt door: Peter Smeets

Bijgewerkt op: 14 augustus 2022