Ogen

Onze ogen: het belangrijkste zintuig

De ogen zijn ons belangrijkste zintuig. In de ogen worden signalen uit de omgeving ontvangen en doorgegeven aan de hersenen. Maar liefst ongeveer een derde van de hersenschors (cortex cerebri, de buitenste laag van de grote hersenen) houdt zich bezig met de verwerking van de lichtsignalen. Dat is niet zo verwonderlijk omdat het ook een complex zintuigelijk orgaan is.

Fotocamera

In essentie kun je het oog vergelijken met een camera. Licht valt naar binnen door het hoornvlies en de lens, gaat door de oogbol en wordt vervolgens geprojecteerd op de lichtgevoelige fotoreceptorcellen op het netvlies (beeldsensor). Het netvlies ligt tegen de achterkant van het oog en kan eigenlijk als een verlengstuk van de hersenen worden beschouwd.

In het netvlies (retina) bevinden zich lichtgevoelige cellen in de vorm van kegeltjes en staafjes. De kegeltjes komen het meest voor in de gele vlek (macula) die in het midden van het netvlies ligt. Kegeltjes zijn in staat om kleur en fijne details waar te nemen. Staafjes kunnen geen kleur waarnemen maar komen goed van pas in schemerige situaties.

Kegeltjes voor de kleuren

Mensen hebben 3 soorten kegeltjes; rood, groen en blauw. Iemand die kleurenblind is mist vaak één type kegeltje. Vogels, vissen en reptielen zijn beter voorzien, met 4 kleurenreceptoren.

De informatie van deze lichtgevoelige cellen wordt via zenuwvezels vervoerd naar de hersenen. Halverwege kruisen deze zenuwvezels zodat de rechterhersenhelft informatie ontvangt over de linkerkant van de visuele waarneming, en de linkerhersenhelft over de rechterkant van de visuele waarneming.

Tranen

Tranen zijn onlosmakelijk verbonden met onze ogen en hebben verschillende functies:

Basale tranen

Tranen zorgen ervoor dat onze oogleden soepel over de ogen glijden en daarnaast spoelen ze ook stofjes en kleine oneffenheden weg.

Reflextranen

Reflextranen komen op als het oog geïrriteerd raakt, door bijvoorbeeld koude wind of bepaalde stoffen (ui snijden). De tranen leggen een waterfilm op het hoornvlies om het zo te beschermen tegen bijvoorbeeld koude of bijtende stoffen.

Emotionele tranen

Uniek zijn wij als mensen in het hebben van ‘gevoelstranen’. Tranen die over je wangen lopen zijn meestal het gevolg van een emotie: de traan poriën kunnen het vocht niet snel genoeg afvoeren zodat er een overstroming volgt.

De opbouw van het oog

Het zichtbare gedeelte van het oog bestaat uit een oogbol. Deze bestaat uit 3 lagen die de inwendige structuren omhullen.

Van buiten naar binnen zijn dat de harde oogrok (sclera), het vaatvlies (choroidea) en het netvlies (retina).

De harde oogrok heeft voornamelijk als functie om de ronde oogbolvorm in stand te houden. De oogrok bestaat voor een groot gedeelte uit collageenvezels.

De binnenkant van de oogbol wordt bekleed door het het vaatvlies. Het is een zeer goed doorbloed vlies en zorgt voor de bloedvoorziening van het oog.

Het netvlies is eigenlijk een soort verlengstuk van de hersenen en heel gevoelig voor licht. Het bestaat uit cellen die we fotoreceptoren noemen.

Inwendige bouw van de oogbol

Het hoornvlies bevindt zich aan de voorkant van het oog, hier valt het licht naar binnen. Achter het hoornvlies ligt de iris met pupil en daarachter ligt de ooglens. De ooglens kan van sterkte veranderen (accommoderen).

Het inwendige oog bestaat voor een groot gedeelte uit een geleiachtige substantie en wordt ook wel het glasachtig lichaam genoemd.

De oogbol heeft 2 oogkamers, een voorste en achterste, deze 2 staan staan via de pupil in verbinding met elkaar en zijn gevuld met kamerwater. Het kamerwater bevat voeding voor de lens en het hoornvlies. Dit is belangrijk omdat deze niet doorbloed zijn.