Hart en Bloedvaten

Het hart: functies en werking

Het hart en de bloedvaten zijn een wezenlijk onderdeel van het lichaam. Het hart met zijn pompende functie zorgt er onder meer voor dat het bloed wordt rond gepompt en zodoende overal in het lichaam komt om zuurstof af te geven en koolstofdioxide op te nemen. Of je nou ontspannen een boek leest of aan het sporten bent bent, het hart is altijd aan het werk.

Het hart pompt het bloed door de slagaders en vervolgens door aders en haarvaten, totdat het elke cel in het lichaam bereikt.

Het hart bestaat globaal uit een linker en rechter atrium of boezem, en een linker en rechter ventrikel of kamer. In de ventrikels wordt het bloed door het lichaam gepompt wat te voelen is als de hartslag.

Het hart bestaat dus eigenlijk uit 2 pompen: één in de rechter- en één in de linker harthelft. Om de pompwerking goed te laten verlopen is het van belang dat de hoeveelheid bloed in beide helften evenveel is en dat beide gelijktijdig actief zijn.

Het bloed wordt voor dat het naar de linkerboezem stroomt van zuurstof voorzien door de longen. De linkerboezem vult zich en de hartklep gaat vervolgens naar één richting open zodat het bloed naar de linkerventrikel stroomt. Deze knijpt zich samen en het zuurstofrijke bloed stroomt via de aorta naar het lichaam. Dit wordt ook wel de grote bloedsomloop of de lichaamscirculatie genoemd.

De rechterventrikel pompt vervolgens het teruggekeerde, zuurstofarme bloed naar de longen. Dit is de kleine bloedsomloop, ook wel longcirculatie genoemd. Door middel van de uitademing word het afvalproduct koolstofdioxide uitgestoten en ademen we zuurstof weer in.

Meer dan alleen een pomp

Dat het hart meer is dan alleen een pompend orgaan zijn veel mensen het wel over eens. Het hart wordt wel als het centrum van gevoelens en emoties beschouwd. Of daar ook daadwerkelijk een fysiologische grondslag voor is is niet echt duidelijk. Het idee dat het hart naast de hersenen een cellulair geheugen zou hebben en dus in staat zou zijn om hierin herinneringen en persoonlijkheidskenmerken worden opgeslagen wordt vooralsnog als pseudowetenschap beschouwd.

Bloeddruk

De bloeddruk wordt gemeten in systolische druk, wanneer het hart samentrekt en het bloed door de aderen wordt geperst, en diastolische druk, wanneer het hart ontspant, uitzet en zich opnieuw vult.

Het bloed

Bloed bestaat uit bloedplasma, rode bloedcellen (erytrocyten), witte bloedcellen (leukocyten) en bloedplaatjes (trombocyten). Het bloedplasma, dat grotendeels uit water bestaat, en de bloedcellen, transporteren onder meer zuurstof, hormonen en koolstofdioxide. Het speelt tevens een rol bij de regulatie van je lichaamstemperatuur en de pH waarde (zuurgraad).

Het vaatstelsel

Het vaatstelsel is een omvangrijk netwerk van bloedvaten. Het lichaam heeft 2 soorten bloedvaten; de arteriën (slagaderen) die zuurstofrijk bloed vanaf het hart naar de organen vervoeren en voor 20-30% van het drooggewicht bestaan uit collageen. En de aderen, die het zuurstofarme bloed weer terug naar het hart transporteren.

Ook zijn er nog hele kleine bloedvaatjes. Deze bevinden zich met name rondom de organen en worden haarvaten (capillairen) genoemd.

De kransslagader geeft specifiek zuurstof aan het hart. Het is een netwerk dat om de hartspier heen ligt en lijkt op een soort krans.

Prikkelgeleidingssysteem

De pompfunctie van het hart wordt aangestuurd door impulsen. In de sinusknoop, die zich in de wand van de rechterboezem bevindt, begint een elektrische prikkel en verspreid zich over de spiercellen van de 2 boezems en wordt vervolgens even opgehouden in de AV-knoop, om daarna bliksemsnel over de kamers te verspreiden. De hartspier staat onder invloed van het autonome zenuwstelsel. De sinusknoop wordt beïnvloed door onder meer de nervus vagus, één van de belangrijkste hersenzenuwen van het parasympathische zenuwstelsel. De nervus vagus vertraagt de hartslag in rust door de afgifte van acetylcholine.

Je kunt je nervus vagus beïnvloeden door te ontspannen. Stress zorgt ervoor dat het hartritme versnelt.

Geschreven door: Liesbeth Thoen
Beoordeeld en bewerkt door: Peter Smeets

Bijgewerkt op: 3 juli 2022