Darmen

De darmen zijn een belangrijk onderdeel van ons spijsverterings­stelsel. Ze bevinden zich aan het eind van het verteringstraject. Onderin de buik bevinden zich de dunne en de dikke darm. De dunne darm bestaat uit; de twaalfvingerige darm (duodenum), de nuchtere darm (jejunum) en de kronkeldarm (ileum), dit is het laatste stuk van de dunne darm.

De dikke darm heeft een grotere diameter dan de dunne darm. Waar de kronkel­darm overgaat in de dikke darm ligt de blinde darm (appendix), dit is meestal rechts in de buik. De dikke darm bestaat uit het colon, het rectum en het anale kanaal.

Functie

De darmen werken aan het laatste deel van de spijsvertering en zorgen voor de opname van voedingsstoffen. Het jejunum (nuchtere darm) absorbeert de meeste voedingsstoffen: koolhydraten, vetten, mineralen, eiwitten en vitamines. Het laagste deel van de dunne darm is het ileum. Dit is waar de laatste delen van de spijsvertering plaatsvinden. Hier worden galzuren en vocht opgenomen en vitamine B12.

De dunne darm is geplooid en heeft daardoor een groot oppervlakte om te zorgen dat de opname van voedingstoffen goed verloopt. Vervolgens gaat de substantie die overblijft, het residu, door naar de dikke darm.

De lever, galblaas en pancreas zijn onderdeel van het spijsverteringsstelsel en zijn nauw verbonden met de dunne darm.

De wand van de dunne darm bestaat uit een slijmvlies van soortgelijke structuur als het spijsverteringskanaal in de bovengelegen gebieden. Het absorberende oppervlak van de dunne darm wordt vergroot door de plooien zoals villi en microvilli.

In het slijmvlies van de dunne darm bevinden zich exocriene cellen, deze scheiden slijm en enzymen af. Daarnaast zijn er endocriene cellen, deze scheiden hormonen af.

De hoeveelheid uitscheiding van secreties hangt samen met de grootte van de maagbrij (chyme). Dit is grotendeels een reflexreactie en verloopt voor het merendeel lokaal.

In tegenstelling tot de dunne darm produceert de dikke darm geen spijsverteringsenzymen. De chemische vertering is voltooid in de dunne darm voordat de brij met verteerd voedsel de dikke darm bereikt. Functies van de dikke darm omvatten de opname van water en elektrolyten en de eliminatie van ontlasting.

Barrière

Onze darmen hebben niet alleen de functie om voedingstoffen op te nemen, ze zorgen er ook voor dat bepaalde stoffen juist niet worden opgenomen. Over het algemeen geldt dat stoffen die te groot zijn niet via de cellen van de darmwand worden opgenomen.

Tussen de darmwandcellen bevinden zich de tight junctions, dit zijn een soort van schuifdeurtjes die de doorlaatbaarheid van de darmwand reguleren. Zij voorkomen dat te grote stoffen, zoals eiwitten, de darmcellen passeren. Eiwitten moeten namelijk eerst door enzymen netjes worden afgebroken tot kleinere aminozuren. Die kunnen wel kunnen passeren en vervolgens via het bloed op hun plaats van bestemming komen.

Hyperpermeabele darm

Als de tight junctions beschadigd zijn door bijvoorbeeld een ontsteking - door stress, sterk bewerkte voeding of door onrustige darmen (disbalans) - dan is de doorlaatbaarheid van de darmwand vergroot. Dat houdt in dat de tight junctions teveel open staan en er te grote stoffen kunnen worden opgenomen. Ook eiwitten die nog niet in stukjes (aminzuren) zijn geknipt. Juist die eiwitten kunnen het probleem zijn, omdat het immuunsysteem in principe niet op losse aminozuren maar wel op eiwitten reageert. Ziekteverwekkende virussen en bacteriën bestaan namelijk ook uit hele eiwitten.

Wanneer de tight junctions teveel open staan is de kans groter dat het immuunsysteem vaker in actie moeten komen, terwijl het misschien wel helemaal niet nodig is. Maar het immuunsysteem signaleert een eiwit en gaat erop af. Dat is eigenlijk loos alarm maar wel één van de oorzaken van laaggradige ontstekingen in de darm. Telkens als het immuunsysteem aan de slag gaat dan kost dat energie, daarnaast zal het ook de ontwikkeling van allergische reacties stimuleren.

Aansturing darmen

De darmen zijn onderdeel van het spijsverteringsstelsel en worden aangestuurd door het parasympatische zenuwstelsel. De nervus vagus is de belangrijkste hersenzenuw die de darmen aanstuurt. De nervus vagus stimuleert de activiteit van het gladde spierweefsel en zorgt zodoende voor de peristatiek, ook zorgt het dat de klieren van de darmen voldoende sappen afscheiden.

Ook hormonen beïnvloeden de afscheiding van sappen en de beweeglijkheid van de darmen. GLP-1 en GLP-2 zijn voorbeelden van hormonen in de darmen. GLP-1 remt de eetlust en GLP-2 bevordert de groei van darmcellen en werking van de darmen.

Darmmicrobioom

Het grootste gedeelte van ons darmmicrobioom bevindt zich in de dikke darm. Het bestaat uit miljarden en miljarden aan micro-organismen waaronder virussen, parasieten en schimmels. Ieder mens heeft een unieke samenstelling.

De colibacteriën zijn één van de meest voorkomende bacteriesoorten in de dikke darm, die als afvalproduct van de stofwisseling onder andere vitamine K produceren.

Ons darmmicrobioom heeft verschillende functies, naast opname van de laatste voedingstoffen is het microbioom belangrijk voor de prikkeling van ons immuunsysteem en de aanmaak van neurotransmitters. Probiotica (letterlijk "ten gunste van leven") bestaan uit gunstige levende bacteriën die in onze darmen voorkomen.

Prebiotica (letterlijk "voordeel voor leven"). Prebiotica zijn voeding voor je darmflora. Ze zorgen ervoor dat de gunstige bacteriën zich beter kunnen vermenigvuldigen en kunnen uitgroeien tot een sterke kolonie.

Darm-hersen-as

De darmen en de bacteriën die in de darmen leven produceren allerlei stofjes die de hersenen beïnvloeden. Dat kan zowel positief zijn als negatief.

Een gezonde darmflora produceert neurotransmitters die invloed hebben op je gedrag, je gevoel en je concentratie. Voorbeelden van de neurotransmitters zijn: dopamine, serotonine, acetylcholine en GABA.

Een minder goede darmconditie kan leidden tot concentratieproblemen en neuro-inflammatie (ontstekingen in de hersenen).

De connectie tussen de hersenen en de darmen noemen we ook wel de darm-hersen-as.

Voedingstoffen ten gunste van de darmen

Aan de basis van een evenwichtige darmflora staat je voeding. Goed is om in ogenschouw te nemen dat variatie daarbij belangrijk is. In de basis zijn er 2 soorten voedingstoffen waar onze darmbacteriën blij van worden: vezels en antioxidanten. Beide zitten met name in groente en fruit!

Veel mensen gebruiken allerlei stoffen zoals L-glutamine, quercetine, cranberry en zwarte komijn, of bepaalde thee die goed voor de darmen zou zijn. Omdat EU goedkeuring van claims op dit gebied hangende is, mogen we hier verder niet op in gaan. Wilt u advies ten gunste van uw darmen vraag dan onze orthomoleculair therapeut om advies.

Interessante feitjes

De tijd dat voedsel volledig door het lichaam wordt verwerkt verschilt bij mannen en vrouwen. Vrouwen doen er gemiddeld 72 uur over terwijl mannen ongeveer 55 uur nodig hebben van mond naar kont. De lengte van de dunne en dikke darm samen is ongeveer 4,5 meter. De gemiddelde oppervlakte is zo'n 260-300 vierkante meter.

Gemiddeld genomen produceert een volwassene in het Westen 6500 kilo poep. Dat bestaat grotendeels uit dode bacteriën, onverteerde vezels, verwijderde darmcellen en de resten van dode rode bloedcellen.

Geschreven door: Liesbeth Thoen
Bewerkt door: Marcella van der Wel

Bijgewerkt op: 16 juli 2024